Wraz z nowelizacją przepisów o upadłości konsumenckiej pojawiła się nowa instytucja w postaci WARUNKOWEGO UMORZENIA ZOBOWIĄZAŃ UPADŁEGO BEZ USTALENIA PLANU SPŁAT WIERZYCIELI.
Po krótce wyjaśnimy co to oznacza.
Zacznijmy od tego, że Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzyciel. Zatem niezbędnym warunkiem umorzenia zobowiązań upadłego konsumenta jest jego TRWAŁA niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat.
Natomiast Warunkowe umorzenie zobowiązań dotyczy osób, które straciły zdolność do dokonywania spłat wierzycieli, lecz utrata tej zdolności ma charakter przejściowy.Skutkować będzie to umorzeniem bez ustalania planu spłaty wierzycieli, o ile w terminie 5 lat od dnia jego uprawomocnienia się ani upadły, ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli. W przypadku złożenia takiego wniosku przez którykolwiek z podmiotów, w razie uznania przez sąd, że niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli ustała, sąd uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań i ustali plan spłaty wierzycieli.
W przypadku upływu terminu 5 lat i niezłożenia przez strony właściwego wniosku, z mocy prawa dochodzi do umorzenia zobowiązań upadłego. Fakt ten na wniosek strony może zostać potwierdzony postanowieniem. W postanowieniu o stwierdzeniu umorzenia zobowiązań sąd wskaże również datę ich umorzenia.
Jednakże na podstawie art. 49116 ust. 2b prawa upadłościowego, sąd będzie miał możliwość uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu postępowania i ustalenia planu spłaty nawet po upływie pięcioletniego terminu!Dotyczy to sytuacji, gdy w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzyciel złożył wniosek o uchylenie tego postanowienia i ustalenie planu spłaty, ale w trakcie rozpoznawania tego wniosku minął okres 5 lat. Okoliczność ta, zgodnie z ust. 2b nie wyklucza możliwości uwzględnienia wniosku wierzyciela. Wniosek złożony po upływie 5 lat nie będzie skutkował uchyleniem postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań.
W przypadku uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu. Wówczas upadły jest obowiązany wykonywać plan spłaty i uzyska umorzenie zobowiązań w trybie przewidzianym dla planu spłaty wierzycieli.
W okresie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową. Tu jednak ustawodawca zostawia furtkę i umożliwia złożenie wniosku upadłemu o wyrażenie zgody na dokonanie czynności prawnej o której mowa powyżej albo o zatwierdzenie takiej czynności.
Nie można zapominać, że w tym okresie „próby” upadły jest obowiązany składać sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdanie ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy, w którym wykazuje osiągnięte przychody oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, jak również swoje możliwości zarobkowe, wydatki potrzebne na swoje utrzymanie i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym potrzeby mieszkaniowe. Do sprawozdania upadły dołącza kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego.Niewywiązywanie się przez upadłego z tego obowiązku w terminie lub składanie nierzetelnych sprawozdań może doprowadzić do uchylenia przez sąd postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. W razie uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie będą podlegały umorzeniu.
Reasumując, sytuacja gdy sąd wyda postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalania planu spłat może doprowadzić do sytuacji, że upadły będzie miał postępowanie ciągnące się od samego tylko przedmiotowego postanowienia jeszcze 12 lat: 5 lat warunkowego zawieszenia, postanowienie w ostatnim możliwym terminie o uchyleniu postanowienia i 7 lat plan spłat. Warto więc jednak w razie możliwości nie doprowadzać do takiego rozstrzygnięcia w postępowaniu upadłościowym.